FORUM HOMILETYCZNE
Ksiądz dr Zdzisław Grzegorski Twórca homiletyki kontekstualnej
01/09/17 ks. Maciej K. Kubiak
Pięć lat temu, 15 października 2012 roku Pan Bóg powołał do siebie wieloletniego redaktora naczelnego „Biblioteki Kaznodziejskiej”, ks. dr. Zdzisława G. Grzegorskiego (1930-2012), który – jak pisał w 2002 roku ks. prof. Wiesław Przyczyna, ówczesny szef Stowarzyszenia Homiletów Polskich – „rozpoczął dyskusję nad problemami polskiego kaznodziejstwa, a kierowane przez niego pismo stało się nowoczesnym forum wymiany myśli, a nie tylko zbiorem gotowych pomocy duszpasterskich”. Z okazji 5. rocznicy śmierci twórcy homiletyki kontekstualnej, pragniemy przypomnieć kilka jego inspirujących myśli.
Boże misterium
„Akt (moment) słownej komunikacji międzyludzkiej, sama chwila przekazu i słuchania słowa Bożego jako wydarzenie zbawcze, ów
epizod językowy musi na sobie koncentrować większą uwagę obu stron: homilisty i zgromadzenia. Poprzez misterium słowa ludzkiego spełnia się misterium Boże – działanie łaski. W toku liturgii tworzy się tzw.
sytuacja słuchania, podczas której aktualizuje się wydarzenie zbawcze – misterium przekazu słowa Bożego. Manuskrypt kazania nie jest kazaniem! Kazaniem jest wypowiedź i jej słuchanie, przebie- gający w czasie proces kontaktu międzyludzkiego” (s. 111).
Czym żyje przeciętny człowiek?
„Wzorować się na wydarzeniu w Emaus: Chrystus najpierw zainteresował się tym, co przeżywają Jego uczniowie, wysłuchał ich, a następnie wyjaśniał im Pisma. Rezultat? – «Czy serce nie pałało w nas, kiedy rozmawiał z nami w drodze i Pisma nam wyjaśniał?» (Łk 24, 32)”. I dlatego: „Homileta nie może być li tylko teologiem, lecz także w jakimś stopniu
antropologiem (…). Ostatecznie chodzi bowiem właśnie o rozpoznanie, zrozumienie
historycznego tzn. konkretnego, współczesnego człowieka i świata, w którym żyje (…). Metodą przekazu kieruje dialog, dlatego antropologia chrześcijańska na usługach homiletyki chce poznać to, czym żyje na co dzień przeciętny człowiek, jakie są jego pytania egzystencjalne i problemy, czym cechuje się jego sposób bycia i postawa,
kim on jest dzisiaj” (s. 144-145).
Homilia jako dialog
Przepowiadanie jako wydarzenie komunikacyjne ma charakter dialogowy i ostatecznie jest spotkaniem ludzkich postaw. Niezmiennym zadaniem kaznodziei (…) jest budowanie pomostów (
pons facere – pontifex), łączenie człowieka z Bogiem. Teoria komunikacji uzmysławia nam, że (…) głosiciel słowa Bożego spełnia doniosłą rolę. Jego postawa, właściwości, walory osobowościowe ułatwiają – bądź utrudniają – proces porozumiewania.
Stałem się wszystkim dla wszystkich – przypomnijmy konkluzję św. Pawła, dokumentującą jego umiejętność empatii, utożsamiania się z człowiekiem, bycia
niewolnikiem wszystkich” (s. 158).
Wszystkie zamieszczone wyżej cytaty pochodzą z książki: Zdzisław Grzegorski,
Homiletyka kontekstualna, Poznań 1999.