listopad/grudzień

Aby zrozumieć podstawowe założenia i układ programu przepowiadania na obecny rok duszpasterski oraz sposób homilijnego głoszenia tej tematyki, warto zapoznać się z artykułami pt. Zarys programu przepowiadania na lata 2017–2019 oraz Homilia wprowadzeniem w doświadczenie Ducha Świętego znajdującymi się w Zeszycie teologiczno-pastoralnym wydanym na rok 2017/2018.
Propozycja przepowiadania, którą trzymamy w ręku, odnosi się przede wszystkim do przepowiadania homilijnego. Stąd też, z wyjątkiem programu przepowiadania seryjnego, każda z propozycji będzie miała ten sam układ. Najpierw przedstawiona zostanie krótka charakterystyka danego okresu liturgicznego. Następnie zaś ukazana będzie propozycja treści homilii na każdą celebrację eucharystyczną niedziel oraz ważniejszych uroczystości i świąt. Należy podkreślić, że nie są to gotowe homilie, lecz jedynie podstawowy zarys ich treści. Przedstawioną poniżej treść należałoby zatem rozwinąć, zaktualizować antropologicznie (uwzględnić szczególne potrzeby danej wspólnoty wierzących), a następnie opracować pod względem formalnym.
Każda propozycja zawierać będzie swój tytuł, który wskazuje na temat danej celebracji. Temat ten uwzględnia wymowę tekstów świętych danej celebracji oraz tematykę obecnego programu duszpasterskiego: „W mocy Bożego Ducha”. Propozycja treści homilii ukazana zostanie – zgodnie z jej funkcją w liturgii – w potrójnym układzie: słowo Boże, celebracja liturgiczna, życie Kościoła. W pierwszej odsłonie przedstawiona będzie synteza słowa Bożego zawartego w tekstach świętych, a tym samym odsłonięte zostanie misterium Chrystusa, które jest tematem danej celebracji. W drugiej części będzie chodziło o powiązanie słowa Bożego z celebracją liturgiczną – o rozpoznanie misterium Chrystusa obecnego w obrzędach liturgicznych. Wreszcie w trzeciej odsłonie – o wskazanie na życie chrześcijanina przemienionego przez Ducha Świętego – o przedstawienie tego, jak obchodzone w liturgii misterium znajduje swoją kontynuację w życiu wierzących.
W wielu miejscach propozycji przepowiadania zawarte zostaną myśli ojców Kościoła czy też stwierdzenia Katechizmu Kościoła katolickiego, które współbrzmią z tekstami danej celebracji. W niektórych partiach materiału pojawią się odniesienia do Dyrektorium homiletycznego (dalej skrót: DH), które podaje ważne wskazówki odnośnie do przepowiadania homilijnego.
 
 
Okres Adwentu: Adwent jest „czasem Ducha i świadectwa” chrześcijańskiego życia (por. KKK 671)
Celem programu przepowiadania na okres Adwentu jest ukazanie rzeczywistości Kościoła znajdującego się pomiędzy „już” a „jeszcze nie” królestwa Bożego. Z jednej strony można powiedzieć, że już jesteśmy w „ostatniej godzinie” (1 J 2, 18) – „Już przyszedł do nas kres wieków, już ustanowione zostało nieodwołalnie odnowienie świata i w pewien rzeczywisty sposób już w doczesności jest ono antycypowane” (KKK 670). Już teraz objawia się zbawcze działanie Boga w uwielbionym Synu oraz świętość Kościoła, który z tego działania czerpie swą moc. Z drugiej strony jednak królestwo Boże, obecne już w Kościele, nie jest jeszcze całkowicie wypełnione „z wielką mocą i chwałą” (Łk 21, 27) przez przyjście Chrystusa na ziemię (por. KKK 671). „W Królestwo to uderzają jeszcze złe moce […] do chwili, gdy wszystko zostanie Mu poddane” (KKK 671). „Czas obecny […] to także czas naznaczony jeszcze »utrapieniami« (1 Kor 7, 26) oraz doświadczeniem zła, które nie oszczędza Kościoła i zapoczątkowuje walkę ostatnich dni” (KKK 672). Propozycja przepowiadania wskazuje, wychodząc od tekstów świętych, w jaki sposób wierzący mają wyrażać swoją wiarę w to, że wszelkie moce zła „zostały już zwyciężone u podstaw przez Paschę Chrystusa” (KKK 671); jak w oparciu o wydarzenie Paschy mają budować swą nadzieję na obecne i ostateczne zwycięstwo królestwa Chrystusa; jak, czerpiąc z mocy Ducha, mają już teraz budować ostateczny porządek sprawiedliwości, miłości i pokoju. W ten sposób Adwent będzie prawdziwym „czasem Ducha i świadectwa” chrześcijańskiego życia (por. KKK 671).
 
Okres Narodzenia Pańskiego: Syn Boży stał się człowiekiem, aby nas zbawić i pojednać z Ojcem (por. KKK 457)
Święty Grzegorz z Nyssy, wyjaśniając zbawczą konieczność misterium Wcielenia, pisał: „Nasza chora natura wymagała uzdrowienia; upadła – potrzebowała podniesienia, martwa – wskrzeszenia. Utraciliśmy posiadane dobra, trzeba było je nam przywrócić. Byliśmy zamknięci w ciemnościach, trzeba było przynieść nam światło. Będąc w niewoli, oczekiwaliśmy Zbawiciela; jako więźniowie potrzebowaliśmy pomocy, jako niewolnicy wyzwoliciela”.
Zamysłem propozycji przepowiadania na ten okres liturgiczny jest ukazanie, w jaki sposób wierni – wsparci mocą Ducha – mogą przyswoić sobie misterium Wcielenia, tak aby doświadczyć uzdrowienia, o którym pisał św. Grzegorz. W tym też celu w programie przepowiadania zostanie zwrócona uwaga na potrójny charakter tego misterium – Syn Boga stał się człowiekiem, aby: objawić nam pokorną miłość Ojca (por. 1 J 4, 9); aby uczynić nas „uczestnikami Boskiej natury” (2 P 1, 4); aby być dla nas wzorem świętości (por. KKK 458–460). Chrześcijanin zatem przyswaja sobie to misterium, poznając miłość Boga w Jego słowie, doświadczając łaski tego misterium w celebracji liturgicznej oraz odtwarzając je w swoim życiu.
 
 
Okres Wielkiego Postu: W tym „czasie łaski i zbawienia” Duch Święty przekonuje „świat o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie”
W cyklu liturgicznym C teksty lekcjonarza zostały dobrane w taki sposób, aby przedstawić sposób chrześcijańskiego nawrócenia o charakterze moralnym. Jako perykopy ewangeliczne wybrane zostały przede wszystkim teksty św. Łukasza. Niedzielne celebracje liturgiczne tego cyklu tworzą katechezę na temat pojednania. Również ten temat swój szczytowy punkt znajduje w celebracji Paschy, która jest najwyższym szczytem naszego pojednania z Ojcem.
Chrzest i pokuta są tutaj dwoma filarami wielkopostnej drogi, widzianej jako pełne pojednanie człowieka z Bogiem. Cykl ten ma zatem charakter bardziej parenetyczny niż pozostałe. Tematyka nawrócenia i wiary ma swoją podstawę i punkt wyjścia w proklamacji wielkich dzieł Boga dokonanych w historii zbawienia, a przede wszystkim Paschy Pana. Celem programu przepowiadania na ten okres liturgiczny będzie ukazanie, w jaki sposób wierni mogą bardziej otworzyć się na tajemnicę paschalną poprzez pokutę i nawrócenie. Chodzić tu będzie z jednej strony o ukazanie „społecznych skutków grzechu” oraz „natury pokuty, która polega na odrzuceniu grzechu jako zniewagi Boga” (KL 109).
Z drugiej strony zostanie tu ukazane dynamiczne działanie Ducha Świętego, który przekonuje „świat o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie” (J 16, 8). Tym samym Duch Święty otwiera człowieka na misterium odkupienia dokonane przez Chrystusa oraz doprowadza do jedności z Ojcem. Dzieło Ducha – „przekonywanie o grzechu” jest czynem zbawczym – odnosi się do „sprawiedliwości”, a więc do ostatecznego zbawienia w Bogu, do spełnienia ekonomii, której Chrystus ukrzyżowany i uwielbiony jest definitywnym i trwałym centrum. Cała zaś ta zbawcza ekonomia Boża odcina niejako człowieka od „sądu”, czyli od potępienia, jakim porażony został grzech szatana, „władcy tego świata”, który przez swój grzech stał się „rządcą świata tych ciemności” (por. Ef 6, 12). Duch Święty ukazuje więc „grzech” i „sprawiedliwość” na gruncie Chrystusowego krzyża – w ekonomii zbawienia. Można zatem powiedzieć, że Duch Święty przekonuje o grzechu, który już został definitywnie osądzony na krzyżu („grzech potępiony”) oraz o grzeszniku, który na krzyżu został zbawiony („grzech zbawiony”) (por. Jan Paweł II, Dominum et Vivificantem nr 28).
 
Okres Wielkanocny:
„W liturgii Duch Święty jest wychowawcą wiary Ludu Bożego” (KKK 1091)
Okres wielkanocny jest przedłużeniem misterium paschalnego, które jawi się jako źródło odnowienia przyjaźni między Bogiem i ludźmi. Zmartwychwstanie Jezusa jest dla wierzących źródłem miłosierdzia, przebaczenia, duchowego odnowienia, uczestnictwa w zwycięstwie Jezusa nad grzechem i śmiercią (por. J 20,22n). Dzięki zmartwychwstaniu życie samego Boga oddziałuje na całą ludzkość. To oddziaływanie zmartwychwstałego Chrystusa na ludzkość posiada wymiar rzeczywisty i skuteczny. Jako Zmartwychwstały ma On bowiem duchową moc przemieniać ludzi na swój obraz, czyniąc z nich prawdziwe dzieci Boga. Zmartwychwstanie Jezusa jest stworzeniem nowej ludzkości, wolnej od niewoli grzechu i jego konsekwencji, jakimi są śmierć oraz zło fizyczne, moralne i psychologiczne. Jezus zmartwychwstały to nowy człowiek, który prowadzi ku temu samemu celowi całą ludzkość. Owo zbawcze wydarzenie dostępne przez sprawowanie najświętszej Ofiary i sakramentów (por. KKK 1086). Celem programu przepowiadania na ten okres liturgiczny jest ukazanie, w jaki sposób w liturgii „Duch Święty jest wychowawcą wiary Ludu Bożego”, w jaki sposób „działa w sercu Kościoła, abyśmy żyli życiem Chrystusa Zmartwychwstałego” (KKK 1091). „Gdy spotyka On w nas odpowiedź wiary, którą wzbudził, urzeczywistnia się prawdziwe współdziałanie; przez nie liturgia staje się wspólnym dziełem Ducha Świętego i Kościoła” (KKK 1091). W ten sposób Eucharystia staje się źródłem i początkiem chrześcijańskiej misji w mocy Ducha Świętego. Misja ta czerpie swój wzór w Chrystusie, którego dewizą była służba i gotowość oddania swego życia za wielu (por. Mt 20, 27nn; J 10, 10-11).
 
Okres zwykły w ciągu roku (cykl C): „Jezus powrócił w mocy Ducha do Galilei” – w „dziś” Kościoła „spełniają się te słowa Pisma, któreście słyszeli”
„Nauka właściwa Ewangelii Łukaszowej dotyczy przede wszystkim łagodności i gotowości do przebaczenia, które znamionowały działalność Chrystusa” (DH 145). Jezus Łukasza jest miłosiernym Zbawicielem i prorokiem potężnym w słowie i czynie. Łukasz jest także ewangelistą zbawienia w historii (Jezus jest Panem dziejów). W historii tej pierwsze miejsce zajmuje Jezus prowadzony przez Ducha, a następnie Kościół znajdujący się pod działaniem
tego samego Ducha. Dlatego w przepowiadaniu powinno się ukazywać także aktualizacyjny i soteriologiczny wymiar misteriów Jezusa. Dobrze, by posłudze homilijnej przyświecało Łukaszowe zdanie: „Dziś spełniły się te słowa Pisma, któreście słyszeli” (Łk 4, 21). Celem programu przepowiadania na ten okres liturgiczny jest ukazanie, jak historia zbawienia wypełniona w osobie Jezusa Chrystusa dokonuje się dzisiaj w wierze, gdy słucha się Jego słów, gdy spożywa się Jego Ciało i Krew w Eucharystii oraz gdy w życiu codziennym
wkracza się na Chrystusową drogę posłuszeństwa Ojcu. W ten sposób Jego historia staje się teraźniejszością każdej epoki i uobecnia się w życiu każdego człowieka, który przyjmuje ją z wiarą i żyje nią w swoim czasie. Motywem przewodnim trzeciej Ewangelii jest Dobra Nowina o miłosierdziu. Polecenie Jezusa: „Bądźcie miłosierni, jak miłosierny jest wasz Ojciec” (Łk 6, 36) rozbrzmiewa we wszystkich Jego słowach i czynach. Boża miłość staje się zasadą życia Jezusa jako Syna Ojca i staje się dla wszystkich braci źródłem nowego
istnienia, które zwycięża wszelkie zło. Motyw miłosierdzia „przewija się przez wiele niedziel i niesie dla nas ostrzeżenie, kiedy zbieramy się na celebrowanie Eucharystii: otrzymujemy obfitość miłosierdzia Chrystusa i bez żadnych ograniczeń powinniśmy się nim dzielić z innymi” (DH 145).