maj/czerwiec 2019

W Domu diecezjalnym Tabor w Rzeszowie, w dniach od 19 do 21 marca, odbyło się spotkanie dyrektorów wydziałów duszpasterskich z całej Polski, poświęcone przygotowaniom do realizacji programu duszpasterskiego Kościoła w Polsce, który opracowuje komisja duszpasterstwa Konferencji Episkopatu Polski. Obradom przewodniczył ks. abp Wiktor Skworc, metropolita katowicki, wspierany przez sekretarza komisji, ks. dyrektora Romana Chromego z Katowic, który kieruje pracami tamtejszego wydziału duszpasterskiego. W spotkaniu, oprócz wspomnianych już szefów wydziałów duszpasterskich z większości polskich diecezji, wzięli też udział krajowi duszpasterze kolejarzy, weterynarzy, pracowników wodociągów czy esperantystów, a także o. dr Wiesław Dawidowski, reprezentujący męskie zgromadzenia zakonne oraz duszpasterstwo cudzoziemców. Nie zabrakło też przedstawicieli wydawnictw, między innymi Hlondianum oraz Święty Wojciech Dom Medialny.
 
 
Eucharystia daje życie
Zasadniczym celem spotkania było zaprezentowanie przygotowywanego przez komisję duszpasterstwa nowego programu dla Kościoła w Polsce, które będzie realizowany od Adwentu 2019 roku przez trzy kolejne lata. Przebiegać on będzie pod hasłem „Eucharystia daje życie” i – jak zauważył ks. abp Skworc – jest on naturalną kontynuacją dotychczasowych działań, które koncentrowały się w ostatnich latach wokół sakramentów chrztu i bierzmowania. Najbliższy cykl ma objąć trzy kolejne lata, które wypełnione będą tematyką eucharystyczną. Rok 2019/2020 będzie poświęcony Eucharystii wyznawanej i będzie przebiegać wokół myśli wyrażonej słowami „Wielka tajemnica wiary”; rok 2020/2021 to czas dla Eucharystii celebrowanej – „Zgromadzeni na świętej wieczerzy”, natomiast w roku 2021/2022, poświęconym Eucharystii świętowanej, towarzyszyć nam będą słowa „Posłani w pokoju Chrystusa”. Program na lata 2019-2022 został już zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu Polski i wejdzie w życie we wszystkich polskich diecezjach w 1 niedzielę Adwentu, czyli 1 grudnia 2019 roku.
Przewodniczący komisji duszpasterstwa KEP, abp Wiktor Skworc, zwrócił uwagę, że realizacja programu duszpasterskiego ma zbliżać wszystkich wiernych do Eucharystii i pomóc im w świadomym przeżywaniu Mszy Świętej. Fakt, że w niedzielnej Eucharystii uczestniczy coraz mniej wiernych, zwłaszcza dzieci i młodzieży – którego jako wspólnota wierzących nie możemy nie zauważyć – musi w nas rodzić głębokie pragnienie ożywienia naszej pobożności eucharystycznej. To jest ważne wezwanie duszpasterskie i tu się będą rozstrzygały losy Kościoła w Polsce – mówił abp Skworc. Metropolita katowicki zaproponował, by jednym ze sposobów podsumowania trzyletniego programu duszpasterskiego było przygotowanie diecezjalnych i parafialnych kongresów eucharystycznych, które staną się dla lokalnych wspólnot kościelnych doskonałą okazją do świętowania Eucharystii. We wrześniu 2020 roku w Budapeszcie odbędzie się kongres eucharystyczny, w którym wezmą udział przedstawiciele polskiego Kościoła.
Nawiązując do kwestii świadomego przeżywania Eucharystii, arcybiskup katowicki wspomniał o trwających przygotowaniach do opracowania tekstów modlitw eucharystycznych dla osób głuchoniemych, które po zatwierdzeniu przez Stolicę Apostolską i KEP będą wspierały duszpasterzy tych osób w ich posłudze. Przewodniczący komisji poprosił dyrektorów wydziałów duszpasterskich o przekazanie księżom i katechetom z całej Polski zaproszenia na kurs języka migowego, który w sierpniu 2019 roku organizuje archidiecezja katowicka. Zaniedbania w opiece duszpasterskiej osób głuchoniemych, wynikające z nieznajomości tego języka sprawiają, że wiele z tych osób nie uczestniczy w życiu Kościoła a czasami odchodzi do innych wspólnot wyznaniowych czy sekt.
 
Niedziela i Eucharystia świętowana
Świętowanie Eucharystii przez wiernych ma głęboki związek z kwestią pracy w niedzielę i zakazem handlu, obowiązującym w naszym kraju od roku 2018 i rozszerzonym w bieżącym roku. Warto wracać do tej sprawy, poruszać ją w katechezie i na ambonie, bo pomimo ustawowych regulacji nie brak głosów sprzeciwu czy wręcz nacisków ze strony niektórych grup związanych z biznesem, dla których zakaz handlu oznacza utratę zysku. Środowiska te będą robić wszystko, by zmienić obowiązujące przepisy, przywracając możliwość handlu w niektóre czy nawet wszystkie niedziele. Problem ma oczywiście wyraźny kontekst polityczny, ale abstrahując od niego, nie możemy mieć wątpliwości co do faktu, że sprawa ta jest niezwykle ważna z chrześcijańskiego punktu widzenia, nawet jeśli zakazywanie handlu w niedzielę nie wpływa w sposób bezpośredni na ilość osób uczestniczących w niedzielnej mszy świętej.
 
Badania religijności
Uczestnicy rzeszowskiego spotkania mieli też okazję wysłuchać krótkiego wystąpienia ks. Wojciecha Sadłonia SAC na temat religijności Polaków w świetle najnowszych badań. Nie ma tutaj miejsca na szczegółowe omówienie, ograniczę się więc do kilku „ciekawostek”, które warto przemyśleć, a potem uwzględnić w działaniach duszpasterskich i kaznodziejskich w naszych wspólnotach. Ksiądz Sadłoń przywołał ciekawe dane amerykańskiego wywiadu, z których wynika między innymi, że od pewnego czasu zmniejsza się liczba mieszkańców Chin, a najbardziej rozwija się pod tym względem kontynent afrykański. Według prognoz amerykańskich służb do roku 2100 ludność Afryki zrówna się z ludnością Azji.
Według amerykańskiego wywiadu, religijność odgrywa i będzie nadal odgrywać znaczącą rolę w życiu ludzi na świecie. Chrześcijaństwo instytucjonalne wydaje się być najbardziej przygotowane do obecności i dalszego rozwoju na wszystkich kontynentach, uwzględniając przy tym ich kulturową specyfikę.
Ksiądz Wojciech Sadłoń mówił też o badaniach dotyczących ludzi młodych. Zwrócił uwagę, że młodzi mają świadomość, że religijność jest dzisiaj często przyczyną hejtu. Badania mediów społecznościowych pokazują, że gdy chodzi o treści o charakterze religijnym, to stanowią one w Polsce 10% a na świecie zaledwie 4% wszystkich treści umieszczanych w sieci przez młodzież.
Ciekawe wnioski można też wyciągnąć z porównania liczby wiernych uczestniczących w niedzielnej mszy świętej z liczbą tych, którzy przyjmują komunię świętą. W diecezjach, które mają większy odsetek tzw. dominicantes jest mniej comunicantes niż w diecezjach, w których odsetek dominicantes jest niższy. Podobnie rzecz się ma z uczestnictwem kobiet i mężczyzn w niedzielnej Eucharystii. W diecezjach „mniej” religijnych jest większy odsetek mężczyzn chodzących w niedzielę do kościoła, natomiast w tych „bardziej” religijnych wzrasta odsetek kobiet.
Na koniec swojego wystąpienia, na prośbą katowickiego metropolity, ks. Sadłoń przywołał najnowsze dane dotyczące wykorzystywania seksualnego osób nieletnich przez osoby duchowne. Prelegent zwrócił uwagę, że duchowni skazani za tego typu przestępstwa to najczęściej osoby młode, dominanta to 31 lat (najwięcej skazanych było właśnie w tym wieku). Dane te rodzą szereg pytań o skuteczność formacji seminaryjnej oraz tzw. stałej formacji osób duchownych w polskim Kościele.
 
Posłani z mocą Ducha Świętego
Podczas rzeszowskiego spotkania dyrektorów wydziałów duszpasterskich nie zabrakło inspirujących sprawozdań z realizacji programu duszpasterskiego w niektórych diecezjach, ciekawych rozmów z udziałem zwłaszcza młodszych księży o rozwijających się ruchach ewangelizacyjnych i charyzmatycznych, bez których nie można dzisiaj mówić o przyszłości i dynamice polskiego duszpasterstwa. Niezwykle ciekawe było spotkanie z prezydentem Rzeszowa, Tadeuszem Ferencem, który mówił o bardzo dobrej współpracy z miejscową hierarchią kościelną i ukazał swoje miasto jako miasto przyszłości, miasto ludzi młodych – średnia wieku jednego mieszkańca w Rzeszowie to 39 lat.
W wolnych głosach uczestników spotkania nie zabrakło informacji o wciąż zwiększającej się liczbie obywateli Ukrainy i innych krajów zza wschodniej granicy, którzy przebywają na terenie Polski i są pozbawieni jakiejkolwiek opieki duszpasterskiej. Wiele było też zachęt do duszpasterskiego wykorzystania przypadającej 1 września, 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej oraz do zorganizowania w parafiach i wspólnotach XI Ogólnopolskiego Tygodnia Biblijnego w dniach od 5 do 11 maja bieżącego roku pod hasłem „Głosili Ewangelię mocą Ducha Świętego”, którego inicjatorem jest Dzieło Biblijne im. św. Jana Pawła II w Polsce.